گروه اخلاق پزشکی و فلسفه سلامت، دانشکده پزشکی شیراز، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
چکیده
زمینه و هدف: مسئولیت، زاده‌ی ارتباط و ارتباط ایجاد کننده‌ی حق و تکلیف است. گرچه حوزه‌ی روابط اجتماعی عینی‌ترین مصداق تحقق مسئولیت‌پذیری انسان است، امّا این فراگیری شامل ارتباط با خدا، خود، سایر جانداران، غیر‌جانداران و محیط زندگی ... نیز می‌شود. در این مطالعه قصد داریم تا مبانی مسئولیت‌شناسی و مسئولیت‌پذیری را در یک فرهنگ دینی توصیف کرده و به اهمیت نقش اساتید در تعالی مسئولیت‌پذیری اصیل در دانشجویان اشاره کنیم. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی-تحلیلی تلاش شده است تا با بهره‌گیری از منابع اسلامی -قرآن کریم و نهج البلاغه و ...- به موضوع شناسی مسئولیت در فرهنگ دینی پرداخته شود و با یک رویکرد انطباقی چگونگی تقویت آن در نظام آموزش و پرورش عالی مورد بحث قرار گیرد. یافته‌ها: در فرهنگ اسلامی مسئولیت‌پذیری ریشه در مسئولیت‌شناسی صحیح و توحیدی دارد. در نگاه توحیدی، مسئولیت‌شناسی و مسئولیت‌پذیری یکی از ویژگی‌های ذاتی نظام تکوین است. در فرهنگ اسلامی، انسان در برابر هر آنچه انجام داده، خواسته و ... به خاطر دو ویژگی خاص یعنی اختیار و عقل مسئولیت‌پذیر و به دنبال آن پاسخگو قلمداد می شود. نهاد‌های آموزش و پرورش جامعه از ارکان انتقال ارزش‌های دینی به نسل‌های آتی هستند. استاد، مهمترین رکن انتقال ارزش‌ها به نسل جوان است. فکر، رفتار، کردار و عملکرد مسئولانه اساتید به عنوان الگو در نهادینه کردن این شاخص پایه ای دینی نقش کلیدی دارد. نتیجه‌گیری: تعیین شاخص‌های دینی مسئولیت‌پذیری، وضعیت کنونی مسئولیت‌پذیری دانشگاه در حوزه های دانشی، مهارتی، برنامه‌ها و ساختار ، برگزاری هدف‌مند کارگاه‌های دانش و مهارت افزایی، نظارت و ارزشیابی رفتارهای الگو در اساتید و پایش مداوم فراگیران با توجه به شاخص های دینی مسئولیت‌پذیری جهت ارتقای مسئولیت‌پذیری پیشنهاد می‌گردد
Nortvedt P. Needs, closeness and responsibilities. An inquiry into some rival moral considerations in nursing. Nursing Philosophy 2001;2:112-21.
Asemani O, Tabeie SZ, Iman MT, Sharif F, Moattari M, Khayyer M. Theoretical explanation and evaluation of responsibility in medical students and residents of the Shiraz University of Medical Sciences during clinical training. Shiraz: Shiraz University of Medical Sciences; 2014.
Javadi Amoli A. Thematic interpretation of the Holy Quran; temperament in the Quran. Qom: Esra; 2007.
Javadi Amoli A. Thematic interpretation of the Holy Quran; Epistemology in the Quran. Qom: Esra; 2007.
Javadi Amoli A. Thematic interpretation of the Holy Quran; Resurrection in the Quran (1). Qim: Esra; 2007.
(PBUH) IA. Najul Balagha; A collection of Sermons, Letters and Sayings. Tehran: Nahjul-Balagha Foundation; 2000.
Razi S. Nahj al-Balaghah (Electronic Version of Noor Digital Library). Tehran: Feyz al-Islam Printing and Publishing Institute; 2000.
Khomeini SRM. Sahife-ye-Imam. 7. Teharn: Center for the Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works; 2010. p. 162, 427-33.
Mazaheri H. Characteristics of a good teacher. 12th ed. Qom: Akhlagh; 2010.
Hojjati SMB. Teaching and Learning etiquette (Monya al-mureed Fi Adab al-mofid va al-Mostafid). 36st ed. Tehran: Islamic Culture Publishing Office; 2015.
Javadi Amoli A, editor. Thematic interpretation of the Holy Quran; Monotheism in the Quran. 4th ed. Qom: Esra; 2008.
)